صبای سلامت پایگاه خبری
فصل بهار با همه‌ی زیبایی‌ها، فصل درگیری بسیاری از شهروندان با حساسیت و آلرژی است. حساسیت به بیان ساده «واکنش طبیعی و البته شدید دستگاه ایمنی بدن است به عوامل بی‌ضرر» روی دیگر سکه این است که حساسیت «بی‌سلیقگی و کج‌سلیقگی» بدن است در مواجهه با زیبایی‌های بهار و پاییز.
فصل بهار فصل رویش مجدد و گرده افشانی گیاهان است؛ البته ناپایداری‌های هوا و پدیده‌ی نامبارک ریزگردها که چند سالی‌ست با هم همراه شده، روی دیگر بهار است. در این فصل‌ها، همین گرده و گرد و خاک و… به طبع بعضی خوش نیامده و با علایمی چون عطسه، گرفتگی، خارش و آب‌ریزش بینی، خارش گلو، چشم‌ها و سقف دهان و حتی در موارد شدیدتر تنگی نفس و آسم همراه می‌شود و به عنوان حساسیت بروز می‌کند.
حساسیت نیز مانند بیشتر بیماری‌ها به‌عنوان یک صفت ژنتیکی، در بین بعضی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. در حقیقت نوع واکنش بدن افراد به مواد بی‌ضرر و البته حساسیت‌زا بیشتر از الگوهای ژنتیکی تبعیت می‌کند.
موضوع حساسیت موضوعی است که این روزها درباره‌ی آن بیشتر می‌شنویم. به مناسبت شروع فصل بهار،سید رضا میر حسینی خبرنگار دفتر کرمان صبای سلامت ، با دکتر اعظم خیرمند پاریزی متخصص گوش و حلق و بینی گفت‌وگو کرد که در پی می آید .
*خانم دکتر! بعضی می‌گویند موضوع حساسیت در سال‌های اخیر بیشتر از قبل مردم را درگیر می‌کند؛ شما هم با این نظر موافقید؟
آلرژی یا حساسیت یک بیماری با میزان دربرگیری بالاست، به‌طور مثال این میزان در ایالات متحده بین ۱۸ تا ۳۲ درصد است؛ یعنی ۱۸ تا ۳۲ درصد افراد جامعه در طول سال و مکرر به نحوی دچار حساسیت می‌شوند که این مطلب باعث می‌شود در سال چیزی قریب به پانصد میلیون دلار به‌عنوان هزینه‌ی دارو و نرفتن سرکار و سایر تبعات اقتصادی ناشی از آلرژی و حساسیت‌های فصلی گریبان‌گیر جامعه‌ی آمریکا شود. در کشور ما هم علی‌رغم این‌که آمار دقیقی از شیوع حساسیت فصلی در جامعه وجود ندارد، می‌توان بر اساس میزان مراجعه‌ی شهروندان به پزشکان حدس زد که شیوع آلرژی بالاست. به ویژه در شهرهای بزرگ به دلایل متعدد، میزان شیوع حساسیت‌های فصلی در فصول مختلف سال بالاست؛ بنابراین باید بپذیریم که موضوع حساسیت از جمله موضوعات شایع در جامعه است؛ اما در مورد سوال شما باید عرض کنم در سال‌های گذشته میزان شیوع حساسیت در بین شهروندان به‌طور محسوس افزایش یافته؛ البته همین‌طور که اشاره کردم آمار دقیقی در این زمینه نیست منتها بر مبنای میزان مراجعه‌ی مردم می‌توان دریافت که این موضوع نسبت به دهه‌های گذشته بیشتر شده است. شاید آلودگی بیشتر هوا و تغییرات اقلیمی ایجاد شده که پدیده‌ی ریزگردها هم از تبعات آن است از عوامل تشدید کننده‌ی موضوع باشند.
* مثلا چه عواملی باعث افزایش میزان ابتلا به حساسیت می‌شود؟
عوامل متعددی در این موضوع نقش دارند، به‌طور مثال پدیده‌ی گرد و غبار موضوع جدیدی است که بسیاری از حساسیت هایی فصلی و غیر فصلی را ایجاد می کند ، بحث آلودگی روزافزون هوا موضوع دیگری است که قطعا در این زمینه موثر است ، خب این مسائل حساسیت‌های فصلی را بین اقشار مختلف گسترش می‌دهد .موضوعات دیگری هم در ایجاد و تشدید حساسیت موثرند نگهداری از حیوانات خانگی و یا الیاف بکاررفته در بسیاری از اسباب بازی ها می توانند بالقوه حساسیت زا باشند در مورد حساسیت های فصلی هم که موضوع کاملا مشخص است . ما همه ساله شاهد بروز حساسیت های فصلی در بین افراد در فصل بهار و همچنین در اوایل پاییز هستیم
* علایم حساسیت در بسیاری موارد با سرماخوردگی و یا حتی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی شبیه است، این در حالیست که درمان هرکدام از این بیماری‌ها باهم کاملا متفاوت است، مردم چطور می‌توانند تشخیص دهند که دچار حساسیت فصلی شده‌اند یا بیماری‌های مشابه؟
حساسیت فصلی با سایر بیماری‌های مشابه نظیر سرماخوردگی یا عفونت‌های ویروسی و باکتریایی علایم مشترکی دارند، اما حساسیت یک سری علایم اختصاصی دارد که بعضی از این علایم را برایتان می‌گویم اما قبل از آن باید ذکر کنم که تشخیص هرکدام از بیماری‌های ذکر شده فقط بایستی توسط پزشک صورت بگیرد و درمان و مصرف داروی خودسرانه در این زمینه کار بسیار نادرستی است؛ به‌طور مثال در درمان بیشتر انواع حساسیت‌ها اصلا و ابدا نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست در حالی که دیده می‌شود بعضی از همشهریان محترم بدون مراجعه به پزشک و خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند یا به پزشک‌شان اصرار می‌کنند که آنتی‌بیوتیک برایشان تجویز کند؛ این اصلا درست نیست و در طولانی مدت می‌تواند به مقاومت باکتری‌ها در مقابل انواع مختلف آنتی‌بیوتیک‌ها بیانجامد که بسیار خطرناک است.
درباره‌ی علایم حساسیت هم باید ذکر کنم که معمولا حساسیت با تب همراه نیست، یعنی در حقیقت تب یک وجه افتراق است؛ موضوع دیگر نوع ترشحات مخاطی است که در حساسیت و آلرژی ترشحات شفاف و رقیق هستند و درعفونت‌ها نه .
متاسفانه بسیاری از پدر و مادرها حساسیت را با آلرژی اشتباه می‌گیرند در صورتی‌که سرماخوردگی علایم دیگری هم علاوه بر علایم حساسیت دارد.
پدر و مادر ها می بایستی در این زمینه بیشتر دقت کنند مخصوصا در مورد کودکان .
کودکان زیر شش سال معمولا به‌دلیل شرایط خاص جسمانی بیشتر در معرض ابتلای به عفونت‌های بینی، سینوس، عفونت‌های حلق و آنژین‌های چرکی هستند. این نکته را مجدد تاکید می‌کنم که فقط در موارد عفونت باکتریایی نیاز به آنتی‌بیوتیک است و در این مورد حتما می‌بایستی بررسی‌های بیشتری صورت بگیرد.
*خانم دکتر! حساسیت معمولا به چه شکل‌هایی بروز می‌کند و معمولا چه درمان‌هایی برای حساسیت توصیه می‌شود؟
ما معمولا حساسیت را هم به شکل فصلی شاهد هستیم یعنی حساسیتی که در فصل بهار و تابستان و همچنین در اوایل پاییز بروز می‌کند و هم حساسیتی است که در تمام طول سال بروز می‌کند. همچنین برخی بیماری‌ها ارتباط تنگاتنگی با آلرژی دارند، مثل سینوزیت، عفونت گوش میانی و خارجی، عفونت حنجره. در برخی موارد بیمار با این مشکلات مراجعه می‌کند وما بعد از بررسی می‌بینیم که درحقیقت این عفونت‌ها زمینه‌ی آلرژی دارند و تا آلرژی حل نشود عفونت خاص مجدد عود می‌کند.
در مورد درمان حساسیت هم باید عرض کنم، گام اول دور شدن مریض از موضوع و مواد آلرژی‌زاست، باید بفهمیم فرد به چه چیزی حساسیت دارد، چه موادی و چه خوراکی‌هایی در فرد ایجاد حساسیت می‌کند و سعی کنیم فرد را از آن دور کنیم، قبل از هر درمانی این مطلب ضروری است. به‌طور مثال در مواردی ممکن است موضوع آلرژی‌زا یک گل یا گیاه خاص باشد یا حتی یک حیوان خانگی یا پرز یک عروسک یا اسباب بازی خاص در مورد بچه‌ها.
طبیعتا راحت‌ترین کار دور شدن از موضوع آلرژی‌زاست.
در بحث درمان درصورتی‌که حساسیت ادامه پیدا کند ما داروهای ضد حساسیت (آنتی‌هیستامین) خوراکی را داریم. این داروها گاهی باعث بروز عوارض جانبی نظیر خواب‌آلودگی می‌شوند، البته در مورد داروهای ضد حساسیت نسل جدید این عوارض کم‌تر شده ولیکن به هر جهت عوارض هست.
داروهای دیگری که پزشکان تجویز می‌کنند داروهای استنشاقی هستند. در صورتی‌که علایم آزاردهنده‌ی حساسیت بیش از سه یا چهار روز ادامه داشته باشد این داروها تجویز می‌شود. جالب است بدانید معمولا مردم از مصرف داروهای استنشاقی اکراه دارند و حتی گاهی، وقتی ما به‌عنوان پزشک اسپری را برای مریض تجویز می‌کنیم در مقابل تجویز و مصرف داروهای استنشاقی مثل اسپری‌ها مقاومت می‌کنند این در حالی است که اسپری‌های استنشاقی جذب سیستمیک کمتری داشته، اکثرا وارد جریان خون نمی‌شوند و فقط در ناحیه‌ی بینی و سینوس اثر می‌گذارند و عوارض جانبی کمتری هم دارند؛ به همین دلیل ما این داروها را بیشتر توصیه می‌کنیم.
گام‌های بعدی درمان در صورتی هست که پرهیز از مواد حساسیت‌زا و هم چنین درمان با داروهای معمول خوراکی و تزریقی اثر بخش نباشد، در این موارد به خصوص اگر مدت زمان زیادی بیمار دچار مشکل باشد از یک تکنیک درمانی غیردارویی به‌نام ایمونوتراپی استفاده می‌کنیم.
* درباره‌ی ایمونوتراپی توضیح می‌دهید؟
در این روش درمانی سعی می‌شود با تزریق یک سری واکسن‌ها حساسیت بدن نسبت به بعضی مواد کم شود. این روش درمانی زمان‌بر و هزینه‌بر است و همچنین میزان پاسخ آن به دارو در حدود ۵۰ درصد بیشتر نیست بنابراین ما ، این روش درمانی را به همه توصیه نمی‌کنیم مگر بیمارانی که در مورد آن‌ها امکان درمان با روش‌های معمول نباشد.
* در پایان در مورد فصل حساسیت‌های فصلی چه توصیه‌هایی برای خوانندگان نشریه دارید؟
مطلبی که لازم می‌دانم مجدد تاکید کنم این است که همشهریان عزیز نباید با مشاهده‌ی علایم حساسیت یا سرماخوردگی بلافاصله سراغ درمان خودسرانه بروند. تشخیص بیماری‌هایی که علایم مشابه دارند فقط و فقط در توان پزشک است. درمان خودسرانه یا توصیه کردن درمان و دارویی که برای فردی جوابگو بوده به فرد دیگر ممکن است شخص را دچار مشکل کند. اصرار بیهوده در مورد تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها و یا تزریق بی‌مورد آمپول‌هایی نظیر دگزامتازون ممکن است نه تنها مشکل بیمار را رفع نکنه بلکه سبب شود که بیمار با مصرف بی‌جای دارو به بدن خودش هم آسیب برساند. گاهی اوقات یک شست‌وشوی ساده‌ی بینی و سینوس با محلول نرمال سالین می‌تواند کاملا اثربخش و بدون ضرر باشد.
نکته دیگری که مایلم خوانندگان محترم به آن توجه داشته باشند بحث تنفس دهانی به خصوص در بین کودکان است.
یکی از عوارض رینیت آلرژیک در موضوع حساسیت، گرفتگی بینی و به تبع آن تنفس دهانی است. والدین باید تنفس دهانی را جدی بگیرند، این نوع تنفس اگر طولانی باشد می‌تواند باعث تغییر شکل فک و تغییر شکل و پوسیدگی دندان‌ها شود، حتی ممکن است کودک خواب مناسبی را در طول شب نداشته باشد و دچار بی‌اشتهایی و حتی اختلال در رشد و فرایند یادگیری کودک شود.
توصیه می‌شود که والدین محترم حتما با مراجعه به پزشک از دلیل تنفس دهانی مطلع شده و درمان مناسب را که می‌تواند از مصرف داروهای خوراکی تا جراحی متغییر باشد را انتخاب و موضوع را کاملا حل کنند.
* از طرف صبای سلامت برایتان روزهایی شاد همراه با بهروزی آرزومندیم.
