“فشار یا استرس گرمایی” (heat stress) وضعیت خطرناکی است که میتواند باعث از کار افتادن اعضای بدن شود اما میلیونها نفر در دنیا بخصوص در کشورهای در حال توسعه، شغلهایی دارند که آنها را در معرض چنین گرمایی قرار میدهد، مثل کار در فضای باز، در مزرعه یا سر ساختمان یا در جاهای سرپوشیده مثل بیمارستان و کارخانه.
گرم شدن کره زمین میتواند سبب شود تابستانها برای کار بیش از حد گرم و خطرناک شوند.
دانشمندان متوجه موضوع خطرناکی شده اند ، گرمای بیش از حد میتواند سرعت تصمیمگیری را کاهش دهد که برای کادر پزشکی بسیار ضروری است. خطر دیگر این است که علائم هشدار عارضهای به نام فشار یا استرس گرمایی را نادیده بگیرند و به کار ادامه دهند و یک دفعه از حال بروند.
فشار گرمایی وقتی ایجاد میشود که بدن نمیتواند خودش را خنک کند و دمایش بالا میرود و این میتواند باعث از کار افتادن اعضای حیاتی شود. مهمترین راهکار بدن برای دفع گرمای اضافی، تبخیر عرق از روی پوست است. فشار گرمایی زمانی اتفاق میافتد که رطوبت هوا بسیار زیاد باشد و این مکانیسم از کار بیفتد.
برای اندازهگیری واقعیتر فشار گرمایی، از دمای جهانی حباب مرطوب (دبلیوبیجیتی) استفاده میشود که جز دمای هوا و رطوبت، عوامل دیگری مثل سرعت باد و زاویه تابش خورشید را هم در نظر میگیرد. در دهه ۱۹۵۰، ارتش آمریکا برای تدوین دستورالعملهای مربوط سلامت نیروهایش، از این سیستم استفاده میکرد. مثلا یک دستورالعمل این بود که وقتی دبلیوبیجیتی به ۲۹ درجه سانتیگراد میرسد، افرادی که به آن آب و هوا عادت ندارند باید فعالیت بدنی را متوقف کنند.
وقتی دبلیوبیجیتی به ۳۲ درجه سانتیگراد میرسد، یعنی حداکثر این مقیاس، آمریکا میگوید ورزش سنگین باید متوقف شود چون خطر “بیش از حد” میشود. پروفسور ویدیا ونوگپال در دانشگاه سری راماچاندرا چنین گرمایی را اخیرا در بیمارستانهای چنای در هند ثبت کرده است.
دانشمندان دریافته اند برای کسانی که در کویر کار می کنند دبلیوبیجیتی در طول روز به ۳۳ درجه سانتیگراد میرسد که آنها را مجبور میکند سرپناه پیدا کنند. در یک کارخانه فولاد هم دمای جهنمی ۴۱.۷ سانتیگراد ثبت شده که کارکنانش در مقابل این “دمای عظیم” بسیار آسیبپذیرند. اگر این اتفاق هر روز بیفتد، بدن دچار کمبود آب (دهیدراته) میشود که خطر مشکلات قلبی و عروقی، سنگ کلیه و فرسودگی گرما دارد.
با بالا رفتن درجه حرارت در کره زمین، احتمال رطوبت شدید هم وجود دارد، یعنی روزهایی که ترکیب گرما و رطوبت خطرناک است هر چه بیشتر میشود.
ما برای زندگی در محدوده دمایی خاصی تکامل یافتهایم. اگر به گرم کردن زمین ادامه دهیم، دیر یا زود گرمترین مناطق دنیا شرایطی را پیدا میکنند که برای انسان زیادی داغ هستند.
بر اساس تحقیق دیگری که اخیرا منتشر شد استرس گرمایی میتواند تا ۱.۲ میلیارد نفر در دنیا را تا سال ۲۱۰۰ تحت تاثیر قرار دهد که چهار برابر بیشتر از شرایط فعلی است.
قبل از شروع به کار باید مقدار زیادی مایعات نوشید، مرتب به خود استراحت داد و در حین استراحت باز مایعات نوشید. در بیمارستان کارکنان برای خنک کردن خود اسلاشی (نوعی نوشیدنی) نیمهمنجمد می نوشند.
با این حال دانشمندان قبول دارند که دور ماندن از فشار گرمایی کار سختی است. استراحت به این معنی است که باید در عملیاتی دشوار، لباسهای محافظ را در بیاورند و پس از استراحت، دوباره لباسهای نو را بپوشند.
این وسایل محافظ مشکل دیگری هم ایجاد میکنند. دانشمندان معتقدند: “بعضی افراد از نوشیدن مایعات پرهیز میکنند تا مجبور نشوند به توالت بروند.
در کنار استراحت، نوشیدن مایعات و ماندن در سایه برای افرادی که در فضای باز کار میکنند، یک استراتژی اساسی دیگر برای در امان ماندن از استرس گرمایی، آمادگی جسمانی است: “با آمادگی جسمانی هوازی، تحمل گرما افزایش پیدا میکند و منافع زیاد دیگری هم دارد.”
یکی از مشکلات بیماری کرونا برای پزشکان، عرق کردن در پوششهای محافظ فردی است و اکنون فرصت “تمرینی کامل” است برای آینده که دمای هوا افزایش مییابد:
“تغییرات اقلیمی هیولایی عظیمتر از کرونا است و آمادگی برای آینده، به یک تلاش هماهنگ جهانی احتیاج دارد، در غیر این صورت باید منتظر پیامدهایش باشیم”.