صبای سلامت پایگاه خبری
تولید ایمنی، پایداری در منابع ملی و زیستی با پدافند زیستی
چندی است با واژه پدافند غیر عامل توسط مسئولین زیاد تلاقی پیدا می کنیم . هستند افرادی که در تلاش اند تا جامعه را با این کلید واژه مانوس و نسبت به اهمیت آن آگاه سازی عمومی انجام دهند . وقتی نخ ماجرا را می گیریم به سازمانی ختم می شود که راس آن کسی نیست جز سرتیپ پاسدار دکتر غلامرضا جلالی .
مشارکت سازمان پدافند غیر عامل در اولین همایش روش های افزایش ماندگاری فرآورده های غذایی بدون مواد افزودنی ؛ فرصت خوبی مهیا می کند تا کمی بیشتر از ماموریت و اهداف خطیر سازمان آگاه شویم . برای همین به سراغ دکتر جلالی می رویم . در اهمیت پدافند غیر عامل همین بس که مقام معظم رهبری با تاکید مکرر؛ از آن به عنوان یک اصل برای همیشه در مصونیت سازی انسان و جامعه در برابر تهدیدات یاد کرده و خواستار توجه جدی .
شما را به این گفتگوی جذاب دعوت می نماییم .
ابتدا مفهوم پدافند غیرعامل را تشریح کنید.
به مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌ای می‌گویند که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیلات مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد. حال با توجه به تغییرات محیطی و تحولات اساسی در ماهیت، کیفیت، شدت، اندازه عرصه و حوزه تهدیدات نگاه علمی و دانش‌پایه، مقوله پدافند غیرعامل ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. از این‌رو خلق مفاهیم جدیدی همچون پدافند رایانه‌ای (سایبری)، پدافند زیستی، پدافند پرتویی، پدافند شیمیایی، پدافند الکترونیک و… ضروری است.
بنابر تأکیدات مقام معظم رهبری در این مقوله پدافند غیرعامل باید در همه زمینه‌ها به‌عنوان یک اصل در نظر گرفته شود زیرا نقش مصونیت‌سازی را برای انسان ایفا می‌نماید و موجب کاهش خسارات و هزینه‌های ناشی از آن می‌باشد. حال براساس فرمایشات معظم‌له مأموریت سازمان چنین تعریف شده است:
«سازمان پدافند غیرعامل می‌باید سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت و راهبری دستگاه‌های اجرایی، فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی، ایجاد آمادگی و افزایش مقاومت ملی، شناسایی و پایش تهدیدات، طبقه‌بندی و سطح‌بندی مراکز ثقل، نهادینه‌سازی اصول، و ملاحظات فنی مهندسی در ذات طرح‌های ملی با استحکام‌بخشی داخلی و مصونیت‌بخشی زیرساخت‌های کشور برای حفاظت و دفاع از سرمایه‌های اصلی کشور (اعم از انسانی، فیزیکی و معنوی) در برابر انواع تهدیدات اقدام نماید.
چرا باید به مقوله پدافند غیرعامل توجه کرد؟
همه می‌دانیم «جنگ و تهدید» هر دو از یک مقوله واقعی هستند. کشورهای سلطه‌طلب و در رأس آن آمریکا همیشه درپی گسترش قدرت و نفوذ سلطه خودشان بوده‌اند. از طرفی کشور ما به‌دلیل رویکرد اسلامی و به‌دلیل موقعیت ژئوپلیتیک جغرافیایی همواره مورد توجه معاندین قرار داشته است. پس وجود دشمن توهم نیست.
در حال حاضر تهدید از حوزه نظامی به حوزه‌های نوین تغییر ماهیت داده‌اند. اکنون از مهم‌ترین مؤلفه‌های جنگ، استفاده از تکنولوژی و فناوری در عرصه‌های جدید است. از سویی زندگی جوامع بشری خواسته یا ناخواسته با تکنولوژی عجین شده فلذا برای صیانت در برابر این‌گونه آسیب‌ها، می‌باید با استفاده از دانش‌های نوین تهدیدات رصد، شناسایی، کنترل و حتی مقابله شود. این وظیفه پدافند غیرعامل است. برای مثال در بخش سایبری یا در حوزه زیستی ما نیاز به توجه داریم. با پیشرفت علوم در حوزه‌های مختلف مانند حوزه زیست فناوری و یا مهندسی ژنتیک، امکان تولید سلاح‌های زیستی وجود دارد. به این مفهوم که با تغییرات ژنتیکی بر روی یک ویروس می‌توان از آن به‌عنوان سلاح، یک جامعه را به چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشاند. ما در این زمینه مستندات فراوانی نیز داریم. مثل ویروس ابولا و یا آنفلوانزای خوکی.
هر تهدید زیستی الزماً به‌معنای هدف قرار دادن جمعیت و کشتار نمی‌باشد و ممکن است اهداف گوناگونی برای آن تعریف شود. برای مثال شیوع یک بیماری در اجتماع موجب قطع ارتباطات آن کشور با سایر جوامع می‌شود و امنیت روانی به خطر می‌افتد. یک بحث دیگر امنیت اقتصادی است. مثلاً آنفلوانزای مرغی می‌تواند صنعت طیور را منهدم و خساراتی عظیم وارد کند. به تبع آن به شکاف بین دولت‌ها و جوامع منجر خواهد شد. زیرا مردم تصور می‌کنند دولت و دستگاه‌های اجرایی و نظارتی مانند وزارت بهداشت ناکارآمد هستند و نارضایتی عمومی ایجاد خواهد شد.
پس نتیجه می‌گیریم باید به پدافند غیرعامل طبق فرمایشات حضرت آقا به‌عنوان یک اصل توجه کرد که در بسیاری مواقع نقش پیشگیری را ایفا می‌نماید. در ادامه مقام معظم رهبری ضمن مهم خواندن آن، چنین توصیه می‌فرمایند: کاری بکنید که همت ما فقط مصروف به این نباشد که دشمن را منصرف بکنیم یا برای مقابله خودمان را آماده کنیم؛ خیر، کاری کنیم که مصونیت در خودمان ایجاد کنیم و این مهم باید در کل پیکره کشور و جامعه و دستگاه‌های مختلف به‌وجود بیاید.
در حوزه زیستی و غذایی چه تمهیداتی داشته‌اید؟
بنا به تعریف یکی از رسالت‌های مهم پدافند غیرعامل در حوزه زیستی است که مأموریت آن شامل مجموعه‌ای اقدامات از قبیل رصد، پایش، آشکارسازی، تشخیص هشدار، تصمیم‌گیری، عملیات کنترل و در نهایت مدیریت بحران برای رفع آلودگی در برابر انواع تهدیدات زیستی است. این فرآیند موجب حفاظت از سرمایه‌های ملی در برابر تهدیدات زیستی و کاهش آثار و عواقب ناشی از آن می‌گردد.
برای هر کدام نیز وظایفی تعریف شده است. این نکته را مورد توجه قرار می‌دهیم. رصد و پایش تهدیدات حتماً باید به‌صورت علمی و با استفاده از ابزار و تجهیزات متناسب آن صورت بگیرد. بنابراین بایستی دانشگاه‌ها را سازماندهی و به موضوع ورود داد.
تهدید زیستی به چه معنا است؟
هر نشانه، رویداد و یا حادثه طبیعی و یا غیرطبیعی که با استفاده از عوامل زیستی موجب تضعیف یا نابودی سرمایه‌های انسانی و اقتصادی شود یک تهدید زیستی است.
سرمایه ملی زیستی می‌تواند انسانی، نباتی و یا منابع آبی و خاکی باشد که تمام اینها نقش حیاتی در امنیت ملی، اقتصادی، سلامت و بقای باورهای مذهبی و ملی دارد. برای مثال اگر محصولی وارد کشور می‌شود مثل برنج، سویا، گندم و… باید به‌دقت مورد پایش و رصد قرار بگیرد. در همین زمینه ما حوزه پدافند زیستی را در شش گروه مورد توجه قرار داده‌ایم که شامل انسان، دام و طیور و آبزیان، کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی غذا و دارو و آب شرب می‌باشد.
در مقوله غذا ما آن را در دو شاخه مورد بررسی قرار می‌دهیم. حوزه تولید و تأمین غذا و حوزه سلامت غذا. کارشناسان جهانی صنایع غذایی در فائو در حال حاضر معتقدند سیستم نظارت غذا از مزرعه تا سفره گسسته است. این نشانگر اهمیت و آسیب‌پذیری تولیدات غذایی از تولید تا مصرف است. اگر دشمن هم بخواهد به مقوله ورود پیدا کند شدت آسیب‌پذیری به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. فلذا برای رصد و پایش سلامت غذا نیازمند به استانداردهای بین‌المللی و به‌ویژه استانداردهای بومی داریم. مثل توجه به حلال و یا حرام بودن محصول وارداتی. از طرفی نگاه ما به موضوع علمی است. یعنی برای بررسی یک محصول «تراریخته» از جهت کمیت و کیفیت به آزمایشگاه‌های نوین و مجهز نیازمندیم.
سازمان پدافند غیرعامل در این مقوله نقش یک مرکز مرجع به‌منظور رصد و پایش تهدیدات را ایفا می‌کند. می‌توان گفت پدافند غیرعامل حلقه مفقوده در بحث امنیت و سلامت غذایی است. به‌طور خلاصه چشم‌انداز پدافند غیرعامل زیستی بدین شرح است:
ـ قدرت تشخیص تهدید در سطح بین‌المللی
ـ ایجاد سامانه رصد، پایش و کنترل تهدید
ـ ایجاد نظام فرماندهی و مدیریت منسجم
ـ توان دانشی، خوداتکایی و سازماندهی آن در تراز جهانی
ـ استفاده از منابع انسانی نخبه و مبتکر
ـ برخوردار از شبکه دانشگاهی
ـ ایجاد نظام فرهنگی نهادینه‌شده و مبدل به فرهنگ عمومی (آگاه‌سازی)
ـ نظام پیشگیری بهداشتی در حوزه‌های مربوطه
به‌طور مستقیم نقش پدافند غیرعامل در امنیت غذایی به‌ؤیژه تولید مواد غذایی با ماندگاری بالا چیست؟
بحث غذا و صنایع وابسته یک موضوع پیچیده با فرآیند بی‌شماری می‌باشد. برای نگهداری مواد غذایی نیازمند تکنولوژی خاص است که تحت تأثیر دانش آن قرار دارد. با توجه به اینکه هر ماده غذایی در زمان بحران طبیعی و غیرطبیعی مورد نیاز است لذا توجه به تکنیک‌های ماندگاری مهم است. این مؤلفه جزیی از بحث امنیت غذایی است و پدافند غیرعامل به آن بی‌تفاوت نیست و از آن حمایت می‌کند.
ورود اکثر مواد افزودنی به چرخه غذایی به‌منظور حفظ بیشتر ماندگاری می‌تواند سلامت آن را تحت تأثیر خود قرار بدهد. مخاطب ما در این حوزه، مخاطب عام یعنی پیکره جامعه و مردم هستند. مهم‌ترین مسئله برای افزایش امنیت غذایی و کاهش آسیب‌پذیری، دادن آگاهی و اصلاح فرهنگ تغذیه است. به همین منظور ما در صدد ایجاد بانک اطلاعاتی در حوزه زیستی و غذایی با کمک صاحبنظران و نخبگان هستیم.
در خاتمه همین جا نیز از همه کارشناسان اهل فن برای کمک به این مهم دعوت می‌کنیم و دستانشان را به گرمی می‌فشاریم. از نظر ما هر محقق و نخبه یک افسر پدافند غیرعامل محسوب می‌شود. برای ارتباط با ما نیز می‌توانند از طریق سایت «پایداری ملی» اقدام نمایند. موفق باشید.
با تشکر از شما
