صبای سلامت پایگاه خبری
حجت الاسلام و المسلمین دکتر روح الله بیگی متولد ۱۳۵۲ در شهرستان میاندوآب چشم به جهان باز کرد . برای تحصیل در علوم دینی و مذهبی در سال ۱۳۷۱ وارد حوزه علمیه امام رضا (ع) شهرستان میاندوآب شد و یک سال پس از آن همزمان با تدریس برای پایه های پایین تر از خود، مسئولیت روابط عمومی و فرماندهی پایگاه مقاومت بسیج حوزه را بر عهده داشت. سپس برای ادامه تحصیل عازم حوزه علمیه قم شد.
دکتر بیگی دروس تخصصی مذاهب اسلامی را در مقطع کارشناسی ارشد با اخذ رتبه اول فارغ التحصیل شد. مدیریت وی در اداره کل اوقاف و امور خیریه و علاقه به ادامه تحصیل در مقطع دکتری نقش مهمی در خلق کتاب ارزشمندی با عنوان « نقش وقف در توسعه تمدن اسلامی» را داشت .
دکتر بیگی در سال ۱۳۹۱ از حوزه انتخابیه میاندوآب، شاهین دژ و تکاب به خانه ملت راه یافت و به عنوان نائب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی شروع به کار نمود.
صبای سلامت با توجه به جایگاه بی بدیل مناطق آزاد در تحقق اقتصاد مقاومتی با دکتر روح الله بیگی نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به گفتگو نشسته است که در ادامه می آید .
صبای سلامت : چه ضرورت هایی باعث تشکیل مناطق آزاد شد؟
ایجاد مناطق آزاد ، نخستین بار در کشورهای سوسیالیستی که دارای اقتصاد بسته بودند ، مورد توجه قرار گرفت . در واقع هدف پایه گذاران مناطق آزاد ، آزمودن تئوری اقتصاد آزاد در بخش هایی از کشور بود که مایه های پیشرفت در آن ها دیده می شد. در ایران هم شکل گیری مناطق آزاد تجاری به پیشنهاد تئوری پردازان اقتصاد دولتی صورت گرفت تا گریزگاهی برای اقتصاد بسته دولتی باشد در سال های ۱۳۶۷ و ۱۳۶۸ ضربه پذیری اقتصاد کشور از صادرات نفتی ، به طور محسوس مورد توجه قرار گرفت. آمارهای سال ۱۳۶۷ نشان می دهند که صادرات نفتی ما در آن سال حدود ۷ میلیارد دلار شد. در حالی که همین درآمدهای ارزی در برخی از سال ها از ۲۰ میلیارد دلار فراتر رفته است . بنابراین در برنامه اول، توسعه صادرات غیر نفتی به عنوان یک تصمیم قطعی مورد توجه قرار گرفت . و یکی از بهترین ابزارها برای توسعه صادرات غیر نفتی ، ایجاد مناطق آزاد صنعتی بود. البته پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، لایحه واردات کالا با استفاده از معافیت گمرکی به جزیره کیش در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۵۸ به تصویب شورای انقلاب رسید و در نهایت در سال ۱۳۶۸ براساس تبصره ۱۹ قانون برنامه اول توسعه به دولت اجازه داده شد که در سه نقطه مرزی کشور شامل کیش ، قشم و چابهار اقدام به تاسیس منطقه آزاد تجاری نماید چگونگی اداره این مناطق در ۷ شهریور ۱۳۷۲ به تایید مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۷۲ مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفت.
مطابق ماده ۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران هدف از ایجاد این مناطق چنین عنوان شده است : تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی ، رشد و توسعه اقتصادی ، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای ، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی .
به عبارتی منطقه آزاد عبارت است ازمنطقه ای در یک کشور که برای تسهیل و توسعه صادرات و جذب
سرمایه های خارجی به وجودمی آید .
گرچه اهداف و انگیزه های ایجاد مناطق آزاد در ایران جالب توجه بود اما عملکرد آن ها به دلیل نواقص ناشی از تطابق نداشتن ابزارها با راهبرد توسعه موفق نبوده است.
صبای سلامت : به عنوان نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ،نقش قوه مقننه در رشد وتوسعه اقتصادی مناطق آزاد را چگونه ارزیابی می نمایید؟
باید متذکر شد که مجلس مسئول تهیه نرم‌افزار مدیریت کشور است . قوانین مورد نیاز را تصویب و بر اجرای آن نظارت می‌کند. تحقق اهداف بدون نظارت ممکن نیست برای اینکه به اهداف ایجاد مناطق آزاد برسیم بایستی ساز و کار قانونی آن و کنترل و نظارتش را تنظیم کنیم چراکه رشد و توسعه مد نظر در مناطق آزاد بدون تامین زیرساخت‌های آن و نظارت شایسته مقدور نیست .
این مناطق به ضرورت کشور ، با تصویب مجلس ایجاد شده اند . مجلس نیز پس از تصویب قوانین ، به وظیفه نظارتی خود عمل می نماید و با رصد کارکردها ،در جهت تحقق اهداف قانونی تلاش می نماید . گاه ممکن است به دلیل ضرورت و تسهیل در امور و همچنین تغییر استراتژی های جهانی در خصوص اقتصاد ، قانونی تعدیل،تصحیح یا وضع شود که به تحقق سریعتر ومفیدتراهداف کمک نماید . از طرفی نظارت در عملکرد مسئولین اجرایی با مراحلی چون تذکر ، سوال ، تحقیق و تفحص و… به ضرورت مورد استفاده قرار می گیرد تا اقتصاد کشور به سمت رشد مناسب با صادرات غیر نفتی قابل قبول ، افزایش تولید ناخالص ملی، بهبود اشتغال و نهایتا رفاه و سرافرازی شایسته ملت شریف ایران اسلامی محقق شود .
صبای سلامت : الویت قوانین حمایتی برای سرمایه گذاران داخلی است یا خارجی؟
مطابق ماده ۱ قانون چگونگی تشکیل مناطق آزاد از اهداف ایجاد این مناطق ، سرمایه گذاری و افزایش در آمد عمومی ، رشد ، آبادانی و توسعه اقتصادی است بنابراین جذب سرمایه گذاری الویت است هم سرمایه گذاری داخلی و هم سرمایه گذاری خارجی .
مشوق هایی و امتیازات ایجاد شده در این مناطق از جمله : معافیت مالیاتی ، معافیت های گمرکی،نرخ های ترجیحی زمین،تسهیل امور اداری و حذف بروکراسی زاید،ورود اتباع خارجی بدون اخذ روادید ، ثبت شرکت با مالکیت صددرصدی سرمایه گذار خارجی ، و تضمین و حمایت های قانونی از سرمایه گذاران خارجی ، نشان از توجه به بحث سرمایه گذاری است اما بهر حال فرصت ایجاد شده برای سرمایه گذاران خارجی بسیار ایده ال و مناسب است چرا که ایران کشوری است بسیار غنی ، هم ازلحاظ نعمات خدادادی از جمله آب ،خاک و معدن و.. و همچنین از لحاظ تمدن و فرهنگ و نهایتا از لحاظ منابع انسانی کارآمد و توانا . جدیدترین دلیل این مدعا هم دیدیم که پس از توافقات ژنو سرمایه گذاران همه کشورها جهت حضور در چگونه ایران صف کشیدند .
جذابیت های گردشگری در مناطق آزاد نیز می تواند باعث حذب توریسم داخلی و خارجی شود و سرمایه گذاران داخلی و خارجی را برای سرمایه گذاری در حوزه هتل داری و ایجاد تفرجگاه ها را ترغیب نماید.
صبای سلامت : چالش های فرارو در مناطق آزاد و همچنین دلایل عدم دسترسی به اهداف از پیش تعیین شده در این مناطق از دید شما چیست ؟
همانطور که بیان شد اهداف و انگیزه های مناسب و جالبی باعث ایجاد مناطق آزاد شد اما به جهت عدم تطابق مناسب بین ابزارها و راهبردها، این اهداف بصورت مقبول محقق نشد .
لازم به ذکر است که مهم‌ترین فلسفه تاسیس مناطق آزاد در ایران در بدو تاسیس، توسعه منطقه‌ای بوده است . به همین دلیل مناطق آزاد بعضا در محروم‌ترین نقاط جغرافیایی کشور جانمایی شده‌اند که منظور از محرومیت نبود زیرساخت‌های لازم و یا به طور کلی به معنای زیر است:
– فقدان تاسیسات زیربنایی، زیرساختی و انرژی در منطقه
– سطح بسیار پایین استانداردهای زندگی، زیست محیطی و بهداشتی
– فقدان نیروهای تحصیلکرده و ماهر در منطقه
– دوری از شهرهای بزرگ
– اقتصاد محلی ضعیف و درون‌گرا و ظهور و بروز پدیده‌هایی همچون قاچاق و…
سیاست دولت در ایجاد زیرساخت‌ها، به صورت ایجاد زیرساخت‌ها از محل درآمدهای مناطق آزاد پس از افتتاح و شروع به کار آنها بوده است. این درحالی است که تجربه مناطق آزاد موفق جهان نشان می دهد که ایجاد زیر ساخت ها قبل از ایجاد منطقه آزاد بسیار ضروری است
بطور کلی دلایل عدم تحقق اهداف ایجاد مناطق آزاد می تواند چنین باشد :
۱٫عدم استفاده مناسب از مدیران شایسته ، کارا ،توانمند و با برنامه
۲٫عدم توجه به ضرورت بهبود مستمر و به روز رسانی مدوام شرایط رقابت جهانی
۳٫اجرا نشدن یا اجرای ناقص قوانین ناظر بر نحوه تعامل ادارات دولتی و نهادهای مستقر در مناطق با سازمان ها
4.ابهام در مواردی که قانون مناطق آزاد با سایر قوانین عمومی کشوری تناقض دارد.
۵٫تفسیرهای سلیقه ای از قوانین و مقررات مصوب مرتبط با حقوق مناطق آزاد
۶٫نبود راهبرد مشخص و اتخاذ سیاست ها برای تأمین آن در مناطق
۷٫ابهام درجایگاه نهادهای صنفی و مدنی در فرایندهای تصمیمگیری و نظارتی
۸٫ارائه نشدن خدمات قضایی متناسب با مقتضیات و ویژگی های خاص مناطق آزاد
۹٫ ناهماهنگی قوانین مناطق آزاد کشور با قوانین بین المللی
۱۰٫نارسایی های قانونی در ایجاد محدودیت در حوزهء گردشگری
۱۱٫ ناکار آمدی قوانین فعالیت های بانک و بیمه
۱۲٫ فقدان جایگاه بالفعل در بودجهء عمومی و برنامه های توسعهء کشور
۱۳٫ عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای موفقیت مناطق آزاد
۱۴٫عدم وجود مکانیسم مناسب در جهت عارضه یابی از قوانین و شرایط و ارائه پیشنهاد در قالب لایحه به مجلس در جهت تغییر یا تدوین قوانین لازم .
صبای سلامت : ارزیابی شما از نقش مدیران متخصص در مناطق آزادبرای دسترسی به اهداف پیش رو چیست؟
منابع انسانی تعیین کننده ترین فاکتور در موفقیت جوامع بشری محسوب می شوند در قرن بیست ویکم برترین سرمایه ، سرمایه های فکری هستند .تربیت و استفاده از نیروهای متخصص و توانمند در تحقق اهداف مناطق آزاد بسیار حیاتی است . البته نیروهای توانمند بومی یا مثل طرح منطقه آزاد کیش ، کیشوندان می تواند به دلیل اقامت در این مناطق ، تسلط و انگیزه بیشتری داشته باشند .
نکات مهم در استفاده از نیروهای متخصص می توان چنین بیان کرد .
1.چیدمان مناسب نیروهای متخصص
۲٫هدفمندی در تدوین سلسله مراتب
۳٫تدوین مناسبات و ارتباطات در جهت هم افزایی
۴٫طراحی مکانیسم عارضه یابی بخش های مختلف و انتقال آن به مدیران و تصمیم سازان توسط مدیران میانی
آنچه در وضعیت فعلی مهم است هدایت نیروهای توانمند ومتخصص به سمت مدیریت واداره امور مناطق آزاد است وباید در ایجاد مناطق آزاد جدید به آماده نمودن زیر ساخت ها و ابزارهای لازم از جمله نیروهای توانمند ، قبل از ایجاد این مناطق دقت نمود .
صبای سلامت:باتوجه به شرایط سیاسی پیشرو افق های اقتصادی و گردشگری در مناطق آزاد به ویژه (جزیره زیبای کیش) را چگونه می بینید؟
در هر صورت با توجه به شرایط اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی کشورمان ، مناطق آزاد از جمله کیش نقش مهمی در بحث های اقتصادی و گردشگری می توانند ایفا نمایند .
اما در شرایط فعلی نقش مناطق آزاد در جذب ارزهای ناشی از صادرات غیر نفتی و حضور گردشگران خارجی ، نقش حیاتی برای کشور دارند . محدودیت ناشی از تحریم های نفتی ، می توانند فرصتی باشد در جهت رهایی از اقتصاد تک محصولی و رسیدن به اقتصاد پایدار و چند محصولی . همانطور که مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی را در جهت ساماندهی اقتصادی طرح فرمودند ، مطمئنم توجه و اجرایی نمودن مولفه های اقتصاد مقاومتی ، نه تنها باعث برطرف شدن مشکلات فعلی خواهد شد بلکه موجبات جهش اقتصادی را فراهم خواهد کرد و مناطق آزاد میتوانند سکوی این جهش باشند.
صبای سلامت : سوال آخر آیا جنابعالی تاکنون بازدیدی از منطقه آزاد کیش داشته اید ؟ برداشتتان چیست؟
بله یک بازدید کوتاه داشتم و در یک مورد هم جلسه کمیسیون اقتصاد را در کیش برگزار کردیم . البته فرصت بازدید از مراکز را نیافتیم اما جلسات با موضوعات مختلف مربوط به مسائل اقتصادی از جمله مسائل مربوط جزیره زیبای کیش برگزار کردیم که مفید بودند . ودر رصد موضوعات مربوط به مناطق آزاد و چاره جویی برای مشکلات موثر خواهند بود . حضور در جزیره زیبای کیش ضمن اینکه باعث غرور هر ایرانی است ،موجب احساس نیاز در جهت کمک به تحقق اهداف مربوط به تشکیل مناطق آزاد می گردد .
کسب جایگاه واقعی مناطق آزاد عزم عمومی می خواهد . مردم می توانند با تغییر مسیر گردشگری خود از خارجی به داخلی بخصوص کیش به رونق این مناطق کمک نمایند . سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی و مسئولین محترم در بخش های مختلف نیز به نوبه خود با حضور و تلاش خود می توانند بسیار مثمر ثمر باشند . موفقیت مناطق آزاد در عمل به رسالت خود همگان را منتفع خواهد کرد و منافع آن مستقیم یا غیر مستقیم همه ایرانیان را پوشش خواهد داد.
امیدوارم بتوانیم در استفاده از قابلیتهای کشورمان و بخصوص مناطق آزاد ، از همه توانمان استفاده کنیم و روز به روز شاهد پیشرفت وتوسعه این مرز و بوم باشیم.
با تشکر از شما
مصاحبه کننده : حمید رضا مهدی پور
